تحلیل رفتار متقابل، مقالات
اصطلاحات و مفاهیم در تحلیل رفتار متقابل
مرداد
اگه قصد دارید که با تحلیل رفتار متقابل یا همون TA بیشتر آشنا شوید و اون را در زندگی خود به کار ببرید بهتره اکه در قدم اول با تعریف و اصطلاحات اون آشنا شویم تا یه همزمبانی با این ادبیات جدید پیدا کنیم.
حالات شخصیتی در نظریه تحلیل رفتار متقابل
شخصیت در تحلیل رفتار متقابل را به مجموعه ای از رفتار، افکار و احساس فرد معرفی کردیم. من با چیزی مواجه میشم باهاش رفتار میکنم و راجع بهش فکر میکنم و درموردش احساس میکنم.
بعبارت دیگر، درون هر انساني يك مكالمه دايمي وجود دارد، گاهي يك جروبحث، گاهي جدل. وقتي شخص تصميمي ميگيرد، درواقع اين تصميم ناشي از مكالمات ذهني و دروني فرد و آن چيزي است كه به خود مي گويد. تحلیل رفتار متقابل به اين تجليات، حالات شخصیتی مي گويد و همچنين شرح ميدهد كه اين گرايشهاي دروني متفاوت از كجا نشات ميگيرند.
هر فردی دارای حالت‌های شخصیتی “کودک”، “بالغ” و “والد” است و این حالت‌های شخصیتی، دارای بُعد زمانی هستند. کودک و والد، هر دو پژواک و یا انعکاسی از گذشته و از دوران کودکی ما هستند. تنها بالغ است که این‌زمانی و این‌مکانی عمل می‌کند و زیاد تحت‌تأثیر گذشته‌ی خود نیست.
نقطه‌ی آغاز یادگیری تحلیل رفتار متقابل، آشنایی با سه حالت شخصیتی اصلی، یعنی بالغ، والد و کودک است. این سه‌گانه‌ی شخصیتی را می‌توان قلبِ تحلیل رفتار متقابل دانست.
اریک برن در مدل شخصیتی خود، فرض را بر این می‌گذارد که ما انسانها، در هر لحظه، در یکی از سه حالتِ بالغ (Adult)، والد (Parent) یا کودک (Child) هستیم. اصطلاحی که اریک برن برای وضعیت شخصیتی یا حالت شخصیتی به‌کار می‌برد، Ego-state است که گاهی در فارسی به حالات نفسانی هم ترجمه می‌شود.
معمولاً این سه حالت را با سه دایره روی هم نشان می‌دهند و داخل هر کدام، یکی از سه حرف P و A و C را می‌نویسند:
زمانی که ما با احساس‌ها و تجربه‌های حالت شخصیتی خاصی در تماس هستیم، رفتارهای بیان‌کننده‌ی همان حالت را از خود بروزمی‌دهیم.
«کودک»
در حالت «کودک»، احساس‌ها، فکرها و رفتارهای گذشته‌ی خود را بازنوازی می‌کنیم یعنی با قهرکردن، زورگرفتن و یا با چشم گفتن و ناز کردن، می‌خواهیم کار خود را پیش‌ببریم.
«والد»
در حالت «والد»، درگیر احساس‌ها، فکرها و رفتارهایی هستیم که در گذشته، پدر و مادر ما و یا افرادی که جانشین آنان بوده‌اند، داشته‌اند یعنی ما همان رفتار، کردار و برخورد آنان را یاد می‌گیریم و در بزرگسالی در زندگی خودمان، پیاده‌می‌کنیم.
«بالغ»
در حالت «بالغ»، با تمام توانایی‌ها و منبع‌های فعلی خود به موفقیت‌ها، واکنش نشان می‌دهیم. رفتار و کرداری به‌طور کامل بالغانه و از روی خرد و تدبیر از خود، نشان می‌دهیم.
آلودگی ها (آسیب شناس ) در حالت های شخصیتی
اگر هر یک از حالت های شخصیتی بزرگتر از دو حالت دیگر باشد ؛ تعادل بر هم می خورد و برای شخص مشکلات زیادی ایجاد می کند. خود دارای دو نوع است.
آلودگی بالغ به کودک
زمانی که آلودگی به «کودک» دارم، افکار رشد یافته و بزرگسالانه‌ی خود را به وسیله‌ی باورهایی که از دوران کودکی من می‌آید تیره می‌سازم. بعضی از مثال‌های متداول عبارتند از:
– من دیکته، حساب و زبانم خوب نیست
– مردم از من خوششون نمیاد.
– من یک اشکالی دارم.
– نمی‌توانم سیگار کشیدن را ترک کنم.
آلودگی بالغ به والد
زمانی که پیام‌های «والد» را با واقعیت‌های «بالغی» اشتباه کنم، آلودگی به «والد» دارم. اینها باورهای کسب شده‌ای هستند که به عنوان واقعیات تلقی می‌شوند. برن، این حالت را تعصب و پیش‌داوری نامید. به عنوان مثال:
– هیچ‌کدام از پسرهایی که اهل درس هستند موهایشان را ژل نمی‌زنند.
– اصفهانی‌ها خسیس هستند.
– خانواده‌های پردرآمد بچه‌هایشان را بد تربیت می‌کنند.
– مذهب فقط اسلام است.
– به کسی نمی‌توان اعتماد کرد.
نوازش ها و مبادلات در تحلیل رفتار متقابل
طبق تحلیل رفتار متقابل تمام تعاملات بين افراد از جنس نوازشها و مبادلات است.
نوازش: هر نوع ارتباط متقابل بين دو نفر در واقع به معناي آن است كه فرد ديگري متوجه حضور ما شده و يا به ما اين احساس را بدهد كه حضور ما را درك كرده است. نوازش ميتواند كلامي يا غيركلامي، مثبت (در آغوش گرفتن)يا منفي( كتك زدن) ، شرطي يا غير شرطي و داراي شدتهاي متفاوت باشد.
يك مبادله ارتباط بين دونفر يا يك معامله دو جانبه نوازش بين آن دوميباشد.
گاهي مبادلات «متقاطع» و گاهي «پنهاني» ميباشند و گاهي باعث سو تفاهمات و يا قطع شدن روابط ميگردند. بطور كلي شش رابطه بين حالات نفساني دو نفر وجود دارد كه عبارتند از رابطه: والد- والد ، والد-كودك، والد – بالغ، بالغ – بالغ، بالغ – كودك و كودك- كودك
يك گفتگوي منطقي بين دو نفر ميتواند راهي براي ارتباط بالغ- بالغ باشد و همچنين زماني كه دو نفر با هم شوخي و تفريح ميكنند نيز ميتوانند در حالت شخصیتی كودك- كودك باشند.
بازی های روانی
بازیها عبارتند از یک رشته رفتارهای متقابل تکراری که در آن طرفین رابطه به تجربه ی احساسهای تخریبی خود می رسند. این روند رابطه همیشه شامل «تغییر نقش» است و در آن لحظه ای فرا می رسد که بازیگران، اتفاقی غیر مترقبه، آزاردهنده و ناراحت کننده را تجربه می کنند.افراد از اینکه به بازیهای روانی می پردازند، آگاهی ندارند.
بازي ها راه هايي هستند كه فرد در كودكي آموخته و با انجام آنها فرد از ايجاد صميميت اجتناب ميكند( آگاهانه يا ناآگاهانه)، كه البته ميتواند با بازنگري بالغ آنها را تغيير دهد. بازيها بر خلاف مفهوم رايجشان لزوما به معناي لذت بردن و داشتن اوقات خوب نيست بلكه در واقع بايد از آن اجتناب كرد وتا حد امكان سعي در رها شدن از آن داشت.
پیش نویس زندگی (نمايشنامه)
هر يك از ما در دوران كودكي داستان زندگي خود را مينويسيم اين پیش نویس براي تمام مدت عمر طراحي ميشود و مبتني بر تصميمات دوران كودكي و برنامه نويسي پدر و مادر هستند كه پيوسته تقويت ميگردند. مهمترين تصميم درباره پیش نویس برنده يا بازنده بودن آن است.
هریک از ما انسانها در دوران کودکی و پیش از 7سالگی، پیش‌نویس زندگی خود را می‌نویسیم یعنی:
آن‌طوری که در کودکی یادمی‌گیریم تا توجه بگیریم و کارمان را پیش‌ببریم، همان را در بزرگسالی نیز پیاده می‌کنیم. برای نمونه، اگر در کودکی، کارمان را با نق‌زدن پیش‌می‌بردیم، اکنون نیز اگر یک فرد بزرگسال و یا حتی کهنسال شده‌ایم، به همین روش، عمل می‌کنیم.
گاهی نیز ما پیش‌نویس زندگی خود را از دیگران، برداشت می‌کنیم.
در « تحلیل رفتار متقابل»، ما هر نقشی را که ایفاکنیم، طرف مقابل خود را به نقش مقابل آن می‌بریم برای نمونه: اگر ما ناخودآگاه، نقش فرد سخت‌گیر را بازی کنیم، طرف مقابلِ ما در هر سن‌وسالی که باشد فرقی نمی‌کند، نقش کودک لجباز را بازی خواهد کرد.
این ما هستیم که با نقشی که بازی می‌کنیم، به دیگران اجازه می‌دهیم هر رفتاری را که می‌خواهند، داشته باشند. تا زمانی که از کودکِ خود درنیاییم و به بلوغ نرسیم، به‌طور دائم، افرادی با نقشِ والد، سر راه ما قرارمی‌گیرند تا برای‌مان بزرگ‌تری کنند و به ما سخت بگیرند یا به‌عکس، تا زمانی که نقش یک والد، به‌ویژه یک والدِ سخت‌گیر را بازی می‌کنیم، به‌طور دائم، افراد مقابل خود را به لجبازی‌های کودکانه، سوق می‌دهیم.
ما می‌توانیم با ایفای نقش یک انسان بالغ، افراد مقابل خود را نیز به ایفای نقشِ بالغانه، سوق‌دهیم ضمن آن‌که هم خود و هم آنان را به بلوغ نزدیک می‌کنیم.
تخریب و تمبر
به عنوان کودکانی نوپا، می فهمم که در خانواده ی ما احساسات خاصی تشویق، در حالی که احساسات دیگر منع می گردند. برای کسب نوازش، ممکنه تصمیم بگیریم که فقط احساسات مجاز را حس کنیم. این تصمیم به طور نا آگاه گرفته می شود. زمانی که ما در دوران بزرگسالی، پیش نویس زندگی خودمان را اجرا در می کنیم، در واقع به طور مستمر، احساسات واقعی خود را با احساساتی که در دوران کودکی برای ما مجاز بوده اند می پوشانیم. این احساسات جایگزین، احساسات تخریبی نامیده می شوند. اگر ما احساس سرکوب شده ای را تجربه کنیم و به جای بیان آن، آنرا ذخیره نمائیم، در اصطلاح تمبر جمع کرده ایم.
بازدارنده ها
بازدارنده ها دستوراتی هستند که فرد را از انجام کار، رفتار و یا تجربه احساس به خصوصی نهی می کند و او مجاز به انجام دادن آنها نیست. و نقش مهمی در نمایشنامه هر فرد اجرا می کند که اغلب با کلمات نباش و نکن همراه هستند. اینها به صورت کلامی به کودک منتقل می شود. دوازده بازدارنده با معنی آن در جدول زیر آمده است.
سوق دهنده ها
سوق دهنده ها، محرک های اخلاقی هستند که از والدین به کودکان منتقل می شوند و به لحاظ اجتماعی بارمثبت داشته و مورد قبول هستند.
- کامل باش
- قوی باش
- عجله کن
- سخت کوش باش
- خشنودکن
وقتی تحت تاثیر یکی از سوق دهنده ها قرار می گیرید، در واقع زندگی مشروطی را قبول کرده اید.
کودک درون چیست؟
يونگ: “کودک راه دگرگونی آتی شخصیت را هموار می کند و شفا و تمامیت می آورد.”
خداوند در کتاب مقدس می فرماید: “و کودکی آنان را هدایت خواهد کرد.”
کودک درون، کانون هستی ماست؛ زیرا ضمیر حسی و احساس کننده ماست. زیرا برای ما ذوق و شوق و انرژی به ارمغان می آورد.
بازگشت مکرر بیماری های جسمی و مشکلات عاطفی در یک فرد بالغ، نشانی است از اینکه “کودک درون” می خواهد سخن بگوید.
وقتی نیازهای انسان برآورده نشود، فرد در معرض این خطر قرار می گیرد که نسبت به خودش و دیگران رفتاری آکنده از سوء استفاده را در پیش بگیرد و نتیجتاً در حنبه های مختلف زندگی خود، مشکلاتی را بوجود بیاورد.
استقلال و خود پیروی
ما به عنوان افراد بزرگسال برای تشخیص توانایی های کامل خود، احتیاج داریم که تصمیمات جدیدی در مورد روشهایی که در دوران کودکی برای رویارویی با زندگی داشته ایم اتخاذ کنیم. زمانی که دریابیم این روش ها دیگر برای ما کارآیی ندارند، ناچاریم که آنها را با روش های جدیدی که کاربرد دارند جایگزین کنیم. به زبان تحلیل رفتار متقابل ما باید از پیش نویس زندگی خود پا را فراتر نهاده و به آنچه استقلال نامیده می شود دست یابیم. روش های تحلیل رفتار متقابل به نوعی طراحی شده اند که به افراد کمک می کنند تا به استقلال و خود پیروی دست یابند. این استقلال و خود پیروی از آگاهی، خود انگیختگی، و توانایی برای ایجاد صمیمیت تشکیل و با استفاده از منابع کامل شخصی به عنوان یک فرد بزرگسال، توانایی های او را برای حل مسائل بکار می گیرد.
فلسفه تحلیل رفتار متقابل
تحلیل رفتار براساس فرضیه های فلسفی خاصی استوار گردیده، این پیش فرض ها، عباراتی درباره ی انسان، زندگی و هدف های تغییر اند.
فرضیه های فلسفی تحلیل رفتار متقابل عبارتند از:
- “انسانها ذاتا خوب هستند”
- “همه توانایی فکر کردن دارند”
- “سرنوشت انسانها به دست خودشان تصمیم گیری شده است و این تصمیمات را می توان تغییر داد”
پیامد این فرضیه ها، دو اصل اساسی به کارگیری تحلیل رفتار متقابل است:
- “روش قرارداد بستن”
- “ارتباط باز و نامحدود”
قراردادها
یکی از ساده ترین، موثرترین و آسان ترین روش های های تحلیل رفتار متقابل یا TA برای تغییر است.
یکی از تاثیرگذار ترین بخش های نظریه تحلیل رفتار متقابل عقد قرار داد بین مربی و دانشجو و از همه مهمتر قرارداد شخص با خودش، جهت تغییر، ایجاد یا رفع یک عادت خاص می باشد.
ساختارهاي زماني
TA به شش روش گذراندن وقت وزمان اشاره مي كند:
1- كناره گيري
2- تشريفات
3- وقت گذراني
4- کار و فعاليت
5- بازيها
6- صميميت
اريك برن در معروفترين كتاب خود «بازيها» به تشريح و آشكار كردن اينكه مردم چطور با انجام عادات وكارهاي رواني ناسالم باعث رنجش و ناراحتي خود و ديگران ميشوند پرداخته است كه البته ميتوان آنها را تغيير داد .
مواضع فرد در زندگي
مفهوم ديگري كه در TA مطرح است آن است كه مردم نگرشهاي اساسي خاصي را نسبت به خود و ديگران انتخاب ميكنند كه ميتواند مثبت يامنفي باشد . اين نگرشها ميتوانند به اين صورت باشند : من خوب هستم يا من خوب نيستم وديگر آنكه : تو خوب هستي يا تو خوب نيستي.
تحلیل رفتار متقابل فرد را قادر می‌سازد تا خود و افکار و احساساتش را بهتر بشناسد و در جهت ارتقای شخصیت خویش، رفتارهای سالم و سازنده‌ای را اتخاذ کند. با استفاده از این تکنیک بسیاری از کمبودها و مشکلات در روابط میان‌فردی قابل شناسایی و حل خواهد بود. سادگی این تکنیک سبب کاربرد گسترده‌ی آن در زمینه‌های ارتباطات، تعلیم‌وتربیت، مدیریت کسب‌وکار و … شده است. به شکلی که در بسیاری از سرفصل‌های آموزش مهارتهای ارتباطی و شخصیت شناسی، معمولاً بخشی هم به آموزش تحلیل رفتار متقابل اختصاص داده می‌شود.
در موسسه تحلیل رفتار متقابل به دور از هرگونه پییچیدگی سعی در آموزش تحلیل رفتار متقابل در زندگی روزمره دارد.
بسیار جالب بود.
سرفصل های دوره لطفا
سرفصل ها در قسمت دوره ها ارایه شده
عالی
مطلب جالبیه ولی نمی دونم چقدر کار کنه؟
زمان میبره و اگاهی را بالا میبره
برای ارتباط با من کلیک کنید
پیش نویس از کجا میاد