skills for life

مهارت هاي ده گانه زندگي و تحليل رفتار متقابل

مهارت های زندگی، مهار تهایست که به زندگی بهتر کمک می کنند.

سازمان بهداشت جهانی مهارت های زندگی را توانایی انجام رفتار  مثبت  به طوری که که شخص بتواند با چالش های زندگی روزمره خود کنار بیاید، تعریف کرده است. این مهارت ها به طور خلاصه بیان شده است.

۱- مهارت خودآگاهي

خودآگاهي ، مهارت توانايي شناخت و آگاهي از خصوصيات، نقاط ضعف و قدرت، خواسته ها، ترس و انزجار است. رشد مهارت خودآگاهي به فرد كمك مي كند تا دريابد تحت استرس قرار دارد يا نه و اين معمولا پيش شرط ضروري روابط اجتماعي و روابط بين فردي مؤثر و همدلانه است. اجزای خود آگاهی به طور خلاصه شامل موارد زیر است.

• آگاهي از نقاط قوت
• آگاهي از نقاط ضعف
• تصوير خود واقع بينانه
• آگاهي از حقوق و مسئوليت ها
• توضيح ارزشها
• انگيزش براي شناخت

۲- همدلي

همدلي يعني اينكه فرد زندگي ديگران را حتي زماني كه در آن شرايط قرار ندارد، درك كند. به فرد كمك مي كند تا بتوانند انسانهاي ديگر را حتي وقتي با آنها متفاوت است بپذيرد و به آنها احترام گذارد. همدلي روابط اجتماعي را بهبود مي بخشد و به ايجار رفتارهاي حمايت كننده و پذيرنده، نسبت به انسان هاي ديگر منجر مي شود. اجزای همدلی عبارتند از

• علاقه داشتن به ديگران
• تحمل افراد مختلف
• رفتار بين فردي همراه با پرخاشگري كمتر
• دوست داشتني تر شدن (دوستيابي)
• احترام قائل شدن براي ديگران

۳-مهارت ارتباط مؤثر

اين توانايي به فرد كمك مي كند تا بتواند كلامي و غير كلامي و مناسب با فرهنگ، جامعه و موقعيت، خود را بيان كند بدين معني كه فرد بتواندنظرها، عقايد، خواسته ها، نيازها و هيجان هاي خود را ابراز و به هنگام نياز بتواند از ديگران درخواست كمك و راهنمايي نمايد. مهارت تقاضاي كمك و راهنمايي از ديگران، در مواقع ضروري، از عوامل مهم يك رابطه سالم است. انواع اجزای ارتباط موثر شامل موارد زیر است.

• ارتباط كلامي و غيركلامي موثر
• ابراز وجود
• مذاكره
• امتناع
• غلبه بر خجالت
• گوش دادن

۴- روابط بين فردي

اين توانايي به ايجاد روابط بين فردي مثبت و مؤثر فرد با انسانهاي ديگر كمك مي كند. يكي از اين موارد ، توانايي ايجاد روابط دوستانه است.كه در سلامت رواني و اجتماعي، روابط گرم خانوادگي، به عنوان يك منبع مهم روابط اجتماعي سالم نقش بسيار مهمي دارد. اجزای مهارت بین فردی شامل موارد زیر است.

• همكاري و مشاركت
• اعتماد به گروه
• تشخيص مرزهاي بين فردي مناسب
• دوستيابي
• شروع و خاتمه ارتباطات

۵- مهارت تصميم گيري

اين توانايي به فرد كمك مي كند تا به نحو مؤثرتري در مورد مسائل تصميم گيري نمايد. اگر افراد بتوانند فعالانه در مورد اعمالشان تصميم گيري كنند، جوانب مختلف انتخاب را بررسي و پيامد هر انتخاب را ارزيابي كنند، مسلما در سطوح بالاتر بهداشت رواني قرار خواهند گرفت.مهارتهاي تصميم گيري شامل موارد زیر است.

• تصميم گيري فعالانه بر مبناي آگاهي از حقايق كارهايي كه مي توان انجام داد كه انتخاب را تحت تأثير قرار دهد.
• تصميم گيري بر مبناي ارزيابي دقيق موقعيت ها
• تعيين اهداف واقع بينانه
• برنامه ريزي و پذيرش مسئوليت اعمال خود
• آمادگي براي تغيير دادن تصميم ها براي انطباق با موقعيت هاي جديد

۶- حل مسأله

اين توانايي فرد را قادر مي سازد تا به طور مؤثرتري مسائل زندگي را حل نمايد. مسائل مهم زندگي چنانچه حل نشده باقي بمانند، استرس رواني ايجاد مي كنند كه به فشار جسمي منجر مي شود. مهارتهاي حل مسأله عبارتند از

• تشخيص مشكلات علل و ارزيابي دقيق
• درخواست كمك
• مصالحه (براي حل تعارض)
• آشنايي با مراكزي براي حل مشكلات
• تشخيص راه حل هاي مشترك براي جامعه

۷- تفكر خلاق

اين نوع تفكر هم به مسأله و هم به تصميم گيري هاي مناسب كمك مي كند. با استفاده از اين نوع تفكر، راه حلهاي مختلف مسأله و پيامدهاي هر يك از آنها بررسي مي شوند. اين مهارت، فرد را قادر مي سازد تا مسائل را از وراي تجارب مستقيم خود را دريابد و حتي زماني كه مشكلي وجود ندارد و تصميم گيري خاصي مطرح نيست، با سازگاري و انعطاف بيشتر به زندگي روزمره بپردازد. اجزای تفکر خلاق شامل موارد زیر است.

• تفكر مثبت
• يادگيري فعال ( جستجوي اطلاعات جديد )
• ابراز خود
• تشخيص حق انتخاب هاي ديگر ( براي تصميم گيري )
• تشخيص راه حل هاي جديد براي مشكلات

۸- تفكر انتقادي

تفكر انتقادي، توانايي تحليل اطلاعات و تجارب است. آموزش اين مهارت، افراد را قادر مي سازد تا در برخورد با ارزش ها، فشار گروه و رسانه هاي گروهي مقاومت و از آسيب هاي ناشي از آن در امان بمانند. در زیر برخی از مهارت تفکر انتقادی آمده است.

• ادراك تأثيرات اجتماعي و فرهنگي بر ارزشها ، نگرشها و رفتار
• آگاهي از نابرابري ، پيشداوري ها و بي عدالتي ها
• واقف شدن به اين مسئله كه ديگران هميشه درست نمي گويند
• آگاهي از نقش يك شهروند مسئول

۹- توانايي مقابله و کنترل هیجان

اين توانايي فرد را قادر مي سازد تا هيجان ها را در خود و ديگران تشخيص دهد، نحوه تأثير هيجان ها بر رفتار را بداند و بتواند واكنش مناسبي به هيجان هاي مختلف نشان دهد. اگر با حالات هيجاني، مثل غم و خشم يا اضطراب درست برخورد نشود اين هيجان تأثير منفي بر سلامت جسمي و رواني خواهد گذاشت و براي سلامت پيامدهاي منفي به دنبال خواهند داشت. مهم ترین اجزای کنترل هیجان شامل

• شناخت هيجان هاي خود و ديگران
• ارتباط هيجان ها با احساسات، تفكر و رفتار
• مقابله با ناكامي، خشم، بي حوصلگي، ترس و اضطراب
• مقابله با هيجان هاي شديد ديگران

۱۰- توانايي مقابله با استرس

اين توانايي شامل شناخت استرس هاي مختلف زندگي و تأثير آنها بر فرد است. شناسايي منابع استرس و نحوه تأثير آن بر انسان، فرد را قادر مي سازد تا با اعمال و موضع گيري هاي خود فشار و استرس را كاهش دهد. این توانایی شامل

• مقابله با موقعيتهايي كه قابل تغيير نيستند
• استراتژي هاي مقابله اي براي موقعيت هاي دشوار ( فقدان ، طرد ، انتقاد)
• مقابله با مشكلات بدون توسل به سوء مصرف مواد
• آرام ماندن در شرايط فشار
• تنظيم وقت